GDAŃSKIE CMENTARZE – Trasa z okazji Święta Zmarłych
Z okazji 1 listopada zapraszamy do podróży po gdańskich, zapomnianych
lub nieistniejących już cmentarzach, zwanych inaczej nekropoliami. Przypominają o nich
czasami symboliczne kamienne tablice, a czasem już tylko połamane fragmenty nagrobków.
Znajdują się w różnych dzielnicach naszego miasta min. na Ujeścisku, Chełmie, Zaspie,
w Śródmieściu i Brzeźnie. Wszystkie kryją różne historie i tajemnice.
W latach 20. XVI w. do Gdańska dotarło echo reformacji, które zmieniło charakter miasta.
Zabiegając o swobodę wyznaniową, otrzymało ono od króla Polski Zygmunta Augusta dekret
tolerancyjny, przyznający prawa protestantom. Od tego momentu miasto stało się miejscem
schronienia dla szeregu dysydentów religijnych, czyli osób wyznających religię odstępującą od
dominującej w danym miejscu i czasie. Z całej Europy zaczęły napływać liczne rzesze
m. in. Francuskich protestantów, Holenderskich Menonitów, Szkotów, Hugenotów oraz
Żydów. W ten sposób hanzeatyckie miasto stało się miejscem wielu narodowości, języków,
religii i kultur.
Do II połowy XX w. o kosmopolitycznym i międzynarodowym charakterze miasta świadczyły
miejsca wiecznego spoczynku jego mieszkańców. Po zakończeniu działań wojennych
w 1945r., z początkiem odbudowy zniszczonego miasta (1946r. – 1947r.) prawie wszystkie
działające przed wojną nekropolie zostały zamknięte. Od tego momentu zaczęły popadać
w zapomnienie współczesnych, by na przełomie lat 60. i 70. ulec całkowitej zagładzie.
Dziś o ich istnieniu świadczą poprzewracane i połamane płyty, fragmenty tablic, na których
można odczytać niektóre nazwiska lub daty. Obok dewastacji przez samych mieszkańców,
u których napisy w języku niemieckim budziły niechęć, proces likwidacji nekropolii
przyspieszyło rozrastające się miasto.
Mimo to historia oszczędziła niektóre z nich. Przykładem jest założony jeszcze w 1895r.,
otoczony dziś domami z wielkiej płyty cmentarz – pomnik na Zaspie, na którym pochowani są
zarówno mieszkańcy dawnego Gdańska, żołnierze jak i obrońcy polskości m. in. Obrońcy
Poczty Polskiej.
Zarówno wojenne zawieruchy jak i powojenne dzieje wymazały z mapy Gdańska blisko
27 cmentarzy różnych wyznań. Obecnie nie jest możliwa ich pełna rekonstrukcja, ale można
i na pewno warto o nich pamiętać.