Stogi – Dawny kurort na Wyspie Ujścia.
Witam w ostatniej przed wakacjami odsłonie „Gdańskich Miniatur”. Nazywam
się Olaf Krause. Jestem uczniem klasy III C Gimnazjum nr 11 na gdańskich Stogach.
Od kilku lat interesuję się historią dzielnicy, w której mieszkam. Zawdzięczam to
mojemu Tacie, który jest przewodnikiem po Gdańsku. Zaszczepił we mnie pasję
poszukiwania informacji związanych nie tylko z historią naszego miasta, ale przede
wszystkim dzielnicy Stogi.
W ramach szkolnego programu „Moja mała ojczyzna”, wspólnie opracowaliśmy losy
starego cmentarza, który znajdował wzdłuż ul. Nowotnej, naprzeciw dawnego
Heide See (czyli Jezioro Wrzosowe) obecnie określanego jako Pusty Staw.
Dzięki radom Taty, wiedziałem, gdzie poszukiwać konkretnych informacji.
Obok dokumentacji fotograficznej opisywanego miejsca, przeprowadziłem kilka
wywiadów z najstarszymi mieszkańcami dzielnicy. Dzięki temu udało mi się
odtworzyć historię tej nekropolii: jak powstała i wyglądała w przeszłości.
Efekty swojej pracy udało mi się opublikować na internetowych stronach dzielnicy
www.stogi.info.pl.
Kiedy dowiedziałem się o projekcie „Gdańskie Miniatury” i możliwości prezentacji
autorskiej trasy po ulubionej dzielnicy, postanowiłem rozszerzyć swoją pracę.
W czerwcu, jako zapowiedź zbliżających się wakacji, chciałbym Was zaprosić na
Stogi. Ale nie te, widziane za okna tramwaju nr 8 lub 13. Zapraszam w podroż do
przeszłości. Do czasów, kiedy Stogi były eleganckim, nadmorskim kąpieliskiem.
Jednak zanim zaczniemy poszukiwać ukrytych Miniatur, najpierw
uporządkujemy trochę fakty. Stogi z Przeróbką to nadmorska dzielnica
Gdańska położona na Wyspie Portowej określanej także na dawnych mapach
jako Wyspa Ujścia (pomiędzy dwoma ujściami Wisły: Martwej, koło Westerplatte
i Wisły Śmiałej, koło Górek Wschodnich). Znajdują się na niej także osiedla:
Przeróbka, Stogi, Wisłoujście, Westerplatte, Krakowiec i Górki Zachodnie.
Stogi zaistniały w XV w. jako osada rolniczo – rybacka, która powstała przy trakcie
wiodącym przez Mierzeję Wiślaną. Przez kolejne stulecia, tereny te porośnięte
lasami, zasypywane były przez ruchome nadmorskie wydmy. W XIX i XX w.,
osada zmieniła się w nadmorskie uzdrowisko. Od 1914 r. stała się dzielnicą
Gdańska. W latach 60. XX w. zaczęła pełnić rolę dzielnicy przemysłowej.
Skoncentrowano tu liczne zakłady produkcyjne. Ponadto została zamieszkana
głównie przez robotników m.in.: gdańskich stoczni.
Skąd wzięła się nazwa Stogi (dawniej Sianki), a po niemiecku Heubude
(spolszczone później na Hejbudy). Pierwotnie oznaczała stogi, czyli składy siana.
Przypuszcza się też, że określenie to pochodzi od układanych na łąkach w tej części
miasta stogów siana.